Johannis de Rijke (1842-1913) | Gemeente Noord-Beveland

Holland/Japan

Voor Johannis de Rijke, hoewel hij in Nederland vrijwel onbekend gebleven is, staat in de Japanse stad Nagoya een standbeeld. Hij wordt er geëerd voor zijn grote waterstaatkundige werken in Tokyo, Yokohama, Osaka, Kobe, Kyoto en Nagoya.

Hij werd op 5 december 1842 geboren in Colijnsplaat als zoon van een dijkwerker. Zijn geboortehuis is inmiddels verdwenen. Op deze plaats is later een moderner huis gebouwd, Oost-Kerkstraat 9. Bij de bouw van de Oranjesluizen bij Amersterdam was hij op 28-jarige leeftijd hoofdopzichter in dienst van de Amsterdamsche Kanaalmaatschappij.

Op uitnodiging van zijn superieur aldaar, ingenieur C.J. van Doorn, vertrok hij in 1873 naar Japan om kust- en oeverwerken aan te leggen. Van Doorn keerde na drie jaar terug, maar De Rijke bleef. Met de ingenieur G.A. Escher was hij werkzaam bij de verbetering van rivieren, havens en andere werken.

Zijn belangrijkste verdienste was de kanalisatie van de benedenloop van de Kiso-rivier ten westen van Nagoya. De delta van de drie rivieren Kiso, Nagara en Ibi overstroomde regelmatig en dit veroorzaakte grote problemen. De loop van de rivier was in 1900 verlegd, maar de voltooiing van de werken kwam pas in 1912. Hierdoor bleef Nagoya voortaan gespaard van regelmatige overstromingen en kon het uitgroeien tot een moderne havenplaats.

Dertig jaar lang was De Rijke in dienst van de Japanse regering. Vanaf 1891 bekleedde hij op het Japanse ministerie van Verkeer en Waterstaat een functie die vergelijk baar is met die van staatssecretaris.

In 1903 verliet hij de Japanse dienst en keerde hij terug naar Nederland. De Keizer beloonde hem voor zijn trouwe dienst met de ridder orde van de Rijzende Zon. In Nederland werd hij op 17 januari 1913 benoemd door koningin Wilhelmina tot officier in de orde van Oranje-Nassau en ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw. In België mocht hij zich ridder in de Leopoldsorde noemen.

China

Het laatste project van De Rijke was in China, het Whang-poo project bij Shanghai. In 1875 schreven George Escher en Johannis de Rijke een eerste rapport over opruiming van de zandbanken in de Whang-poo rivier, een van de stromen in de delta van de Yangtze-rivier. In 1897 ging De Rijke op uitnodiging van de plaatselijke autoriteiten opnieuw naar Shanghai en deed hij nieuwe voorstellen. In 1905 sprak men de voorkeur uit voor dit plan van De Rijke en hij aanvaardde de opdracht om zich met het werk te belasten. Samen met zijn 16-jarige zoon Hendrik arriveerde De Rijke in februari 1906 als hoofdingenieur te Shanghai. De plannen van De Rijke hadden effect. Hij slaagde er uiteindelijk in om de Woosung-zandbank helemaal op te ruimen. Hoewel nog niet al het werk was afgerond, nam De Rijke in 1910 ontslag. In november van dat jaar vertrok hij voorgoed naar Nederland.

Zoon Hendrik Christiaan de Rijke

Hendrik de Rijke trad in de voetsporen van vader Johannis de Rijke. Hij werkt in 1916 in de stad Nantong aan het temmen van de Yangtze-rivier volgens de plannen van vader Johannis. Als hij een paar jaar later zelfstandig bezig is met het ontwerpen van een nieuwe infrastructuur met een beter watermanagementsysteem treft hem in 1919, slechts 29 jaar oud, het noodlot. Ironisch genoeg, overleed Hendrik tijdens een cholera-epidemie, juist de rampspoed waarvoor hij zich zo had ingespannen om deze te voorkomen.

De herinnering aan De Rijke

Op 20 januari 1913, op 70-jarige leeftijd, overleed hij in Amsterdam. Hij werd begraven op de begraafplaats Zorgvliet. In Japan is Johannis de Rijke nog altijd een beroemdheid. In Nederland herinnert een sober graf op Zorgvliet aan zijn bestaan. Sinds 2000 staan er twee beelden in zijn geboortedorp Colijnsplaat.

Waar woonde de familie De Rijke in Colijnsplaat, Borssele en Goes en Colijnsplaat?

De familie De Rijke woonde sinds 1768 in Colijnsplaat.

Vader Pieter de Rijke woonde met zijn gezin in 1842 op E 176 (later Oost-Kerkstraat 9) te Colijnsplaat. In dit huis werd zoon Johannis de Rijke geboren.

Het gezin vertrok op 3 mei 1847 naar Borssele omdat vader Pieter daar werk had gevonden. Het gezin vertrok in maart 1852 naar Hoedekenskerke. Vandaar verhuisden zijn op 23 maart 1863 naar de Stad Goes. Vader Pieter de Rijke, moeder Anna Catharina Liefbroer met hun zes kinderen woonden daar in Papegaaistraat C72. Al op 29 juli 1863 verhuisde het gezin De Rijke weer terug naar Colijnsplaat. Hun eerste adres was A 11k (tegenwoordig Voorstraat 61). Daarna E92k (West-Kerkstraat 2). Tenslotte E91k (West-Kerkstraat 4).

Zoon Johannis De Rijke vertrok op 13 maart 1865 voorgoed vanuit Colijnsplaat naar Durgerdam.